Sommige mensen hebben de diepgevoelde overtuiging dat ze het niet waard zijn om te leven. Dat ze er niet toe doen, er beter niet hadden kunnen zijn. Hun innerlijke criticus heeft dan de vorm aangenomen van ‘de vernietiger’.

Het is heel, heel verdrietig als mensen hun eigen bestaansrecht en eigenwaarde niet ervaren. Als ze geloven dat ze er beter niet hadden kunnen zijn. Ik denk dat deze vorm van de innerlijke criticus veel zelfdodingen op zijn geweten heeft. Heel akelig.

Wat kun je doen?
Wat kun je doen als je zo iemand kent? Zeg niet: ‘Joh, je bent wel veel waard.’ Dat helpt niets. Kijk of je begrip kunt opbrengen voor wat iemand heeft meegemaakt, welk trauma iemand heeft opgelopen. Grote kans dat iemands jeugd heel akelig is geweest.

Mensen die vinden dat ze het niet waar zijn om te leven, hebben als kind vaak te maken gehad met veel narigheid. Vaak was er sprake van verwaarlozing, misbruik, geweld, ouders die verslaafd waren. Of een combinatie daarvan.

Het wreekt zich
Als een kind in de eerste jaren niet de juiste zorg en aandacht heeft gehad, niet zorgeloos kon zijn, dan wreekt dat zich in het latere leven. Als volwassene redt zo iemand het dan vaak nauwelijks in het leven. Wie een heel nare jeugd heeft gehad, heeft hulp nodig om de psychische schade enigszins te verwerken.

Er bestaan mensen die ondanks zo’n akelige jeugd toch best gelukkig zijn geworden. Maar ik ken er veel meer die eraan onderdoor zijn gegaan. Ze zorgen als volwassene niet goed voor zichzelf en hun kinderen. Oude patronen herhalen zich.

Een baken in zee
Wie het wel redt, heeft vaak de juiste hulp gevonden en die aanvaard. Vaak was er in de jeugd iemand die wel in balans is: een buurvrouw, een oma of een leraar op school. Ook later in het leven durven ze dan te steunen op betrouwbare hulpverleners of een fijne partner.

Kinderen in heel lastige thuissituaties hebben vaak een reddende fantasie: ‘ik ben eigenlijk een prinses en het is een test dat ik in dit rare gezin opgroei’. Of: ‘Mijn beer is mijn vriend en aan hem kan ik alles vertellen’. Ze spelen veel buitenshuis, lezen veel of vinden troost in de natuur.

Professionele hulp nodig
De geest van een mens is veerkrachtig en veel mensen hebben een innerlijk houvast, ondanks tegenslagen. Maar wie vaak de stem van de innerlijke criticus in de vorm van de vernietiger hoort, heeft goede, professionele hulp nodig. Ken je zo iemand, geef dan erkenning aan de pijn en spoor de ander om goede, professionele hulp te zoeken.