Sommige mensen hebben het liefst alles onder controle. Zo veel mogelijk situaties willen ze in de hand houden en beheersen. Hun innerlijke criticus kan weinig dingen loslaten. Delegeren ligt moeilijk. Hoe om te gaan met de controlfreak in jezelf?

Controlfreaks hebben de beste bedoelingen. Ze zijn bezorgd dat er iets misgaat. Met hun controlerende gedrag hopen ze hun omgeving zo te beïnvloeden dat de ander en henzelf verdriet, teleurstelling of pijn bespaard blijft. Want als je naasten gelukkig zijn, ben je dat zelf ook.

Naar binnen en naar buiten gericht

De neiging tot controle is er bij controlfreaks langzaam ingesleten. Eerst proberen ze hun eigen innerlijke leven te beheersen door zich min of meer af te sluiten van hun gevoelens. Later breidt die neiging tot controle zich uit naar hun omgeving. Ook daar moeten lastige emoties worden vermeden.

Meestal weet je het wel van jezelf, als je een controlfreak bent. Andere mensen vertellen het je, want ze hebben er last van. Ze willen niet dat jij alles voor ze bepaalt, want dat benauwt ze. Maar als controlfreak kun je niet anders, het voelt alsof je per se wél controle moet uitoefenen op mensen en situaties. Anders loopt er iets uit de hand.

Niet fijn: slecht slapen en piekeren

Ook voor jezelf is het niet altijd fijn om een controlfreak te zijn: je kunt je waarschijnlijk slecht ontspannen. Misschien neem je weinig rust, slaap je niet goed of zit je overal bovenop, ten koste van je eigen energie. Piekeren doen controlfreaks vaker dan anderen. Ze vinden het lastig om verdriet, onmacht en wanhoop te voelen, dus proberen ze rationele oplossingen te vinden voor problemen.

Wil je wat meer leren loslaten? Ga dan vooral niet de strijd aan met je controlegedrag.

Niet? Nee, belangrijker is om je te wenden tot je gevoelens. Kun je een stap zetten om lastige emoties te ervaren en er niet voor weg te vluchten? Denk bijvoorbeeld aan machteloosheid, teleurstelling, verdriet, boosheid, kwetsbaarheid, spijt, schaamte of schuldgevoel. Laat die een heel klein beetje toe, in plaats van te gaan piekeren. Een hulpmiddel daarbij kan zijn om te ontspannen en daarbij dieper adem te halen.

Een hele ommekeer: je emoties toelaten

Valkuilen voor controlfreaks zijn relativerende gedachten als ‘dat is niet zo erg’, ‘ach, het valt best mee’ of ‘het zal wel weer overgaan’ als het gaat om de werkelijk pijnlijke dingen in het leven. Als iets niet is gelukt, dan baal je gewoon. Als iemand je beledigt, voel je je nu eenmaal gekwetst. Als iemand uit je familie ongelukkig is, heb je natuurlijk verdriet. Geef niet krampachtig een positieve draai aan negatieve zaken. Veeg lastige dingen niet onder het tapijt en wuif ze niet weg.

Leer erop vertrouwen dat pijnlijke gevoelens opkomen, maar ook weer overgaan. Als eb en vloed. Negatieve emoties kun je leren verdragen. Zeg eens voluit ‘Ach, wat jammer’ of ‘Oh, wat een tegenvaller’, of: ‘Ik baal hier enorm van’. Leid jezelf niet af met iets leuks of een klusje. Oefen je erin om een dagje sneu, boos, gekwetst of verdrietig te zijn.

Wie innerlijk ruimte en draagkracht creëert voor lastige emoties, hoeft zijn omgeving niet meer onder controle te houden. Overgave aan alle mooie én treurige momenten, daar draait het om als je de controlfreak in jezelf wilt verzachten.