Veel mensen vragen me of het wel verstandig is om de innerlijke criticus het zwijgen op te leggen. Zelfkritiek zorgt er toch juist voor dat je goed presteert? Wie bijna samenvalt met zijn innerlijke criticus, is vaak bang dat hij zonder die innerlijke opjutter op de bank gaat liggen en er nooit meer vanaf komt. Waarom zou je de innerlijke criticus dan de mond snoeren?

De innerlijke criticus is inderdaad een trouwe bondgenoot en daardoor voelt het soms alsof je er niet zonder kunt. Het is een maatje dat je al decennia lang aan de gang houdt. Hij spoort je aan, jaagt je op en schetst de akelige gevolgen als je niet langer je best doet. De innerlijke criticus en zelfdiscipline zijn vrienden: ze zorgen ervoor dat je alsmaar doorploetert, rennend in je hamstermolen. Je werkt keihard en je doet je taken grondig, toegewijd en zorgvuldig. Niets mis mee, toch? Toch wel!

Gevangen in een vicieuze cirkel

Werk en leef je hand in hand met de innerlijke criticus, dan zit je als het ware gevangen in een vicieuze cirkel. Je doet je best, vindt het niet goed genoeg en gaat nog harder werken. Het is een feit dat je prima kunt presteren door jezelf af te branden en daarna weer op te jutten. Maar dat heeft een prijs.

Is je innerlijke criticus je belangrijkste motivator, dan gaat dat ten koste van de kwaliteit van je leven. Is het echt fijn om te functioneren met in je achterhoofd telkens die strenge, veroordelende en opjagende gedachten? Niet ideaal, lijkt me. Mijn ervaring is dat het veel prettiger is om te werken vanuit een ontspannen levenshouding: met humor, flair en zelfvertrouwen. Dan doe je niet langer je best, maar je doet de dingen op een ontspannen manier goed.

De innerlijke criticus en zelfdiscipline

Het klinkt misschien vreemd, maar luister je te veel naar de innerlijke criticus, dan kan dat uiteindelijk ten koste gaan van je carrière. Want je werkt weliswaar hard, maar doe je echt waar je van droomt? Of ben je bezig om risico´s te vermijden, rotklusjes op te knappen en alle ballen in de lucht te houden, terwijl anderen met de eer gaan strijken?

De innerlijke criticus houdt je misschien gevangen in een baan of een privésituatie die niet meer bij je past. Waarom? Omdat je bang bent om je vleugels uit te slaan. De innerlijke criticus houdt namelijk enorm van veiligheid en zekerheid, maar heeft geen vertrouwen in je talenten en capaciteiten.

Zelfkritiek leidt tot stress

Wie klein wordt gehouden door zijn innerlijke criticus, ervaart vaak veel stress. Ons lichaam is er niet op gebouwd om voortdurend onder druk te staan. Toch is het met een strenge innerlijke criticus nog niet zo gemakkelijk om uit te rusten. Maar gebrek aan ontspanning kan op den duur leiden tot bijvoorbeeld rug- of nekklachten, een burn-out of een depressie.

Toegegeven, als je stopt om vanuit je innerlijke criticus te leven, dan kun je je een tijdje totaal uitgeput voelen. In het ergste geval kom je inderdaad een paar weken op de bank terecht. Maar dat is zeer tijdelijk, want bezige bijen blijven nu eenmaal bezige bijen. Dat ligt in hun aard.

Andere bronnen van energie aanboren

Is je ergste vermoeidheid voorbij, dan kun je op zoek gaan naar positieve redenen om te functioneren. Je werkt bijvoorbeeld omdat je een passie hebt voor je vak. Of omdat je het fijn vindt je talenten optimaal te benutten. Of omdat je een bijdrage wilt leveren aan andere mensen. Zonder de innerlijke criticus functioneert je niet meer omdat het van jezelf moet, maar je kiest bewust wat je vanuit je hart wilt doen. En – geloof me – dat is een héél ander gevoel.